Amerikaanse ribkwal
Mnemiopsis leidyi

|
Amerikaanse ribkwal
Mnemiopsis leidyi
Ribkwal. Mariene soort, ook in brak water. 15-18 cm. Grote transparante dieren. Ovaal of vanaf de zijkant bezien klokvormig. Acht ribben, vier korte en vier lange, met daarop aaneengeschakelde zwemplaatjes. Mond omgeven door twee lange afgeronde lobben. De rand van de holte onder de lobben reikt ongeveer tot aan het evenwichtsorgaantje. Twee kleine tentakels met franjes. Lijkt op de zeldzame noordelijke kortlob-ribkwal Bolinopsis infundibulum.
Item 1 of 0
| Amerikaanse ribkwal | Mnemiopsis leidyi | | Ribkwal. Mariene soort, ook in brak water. 15-18 cm. Grote transparante dieren. Ovaal of vanaf de zijkant bezien klokvormig. Acht ribben, vier korte en vier lange, met daarop aaneengeschakelde zwemplaatjes. Mond omgeven door twee lange afgeronde lobben. De rand van de holte onder de lobben reikt ongeveer tot aan het evenwichtsorgaantje. Twee kleine tentakels met franjes. Lijkt op de zeldzame noordelijke kortlob-ribkwal Bolinopsis infundibulum. | Afmetingen: Bereikt doorgaans een lengte tot 15 cm, maar er zijn ook exemplaren waargenomen tot 18 centimeter.
Kleur: De dieren zijn transparant. Bij aanraking zijn de ribben sterk fosforescerend en kunnen ze een groene gloed geven. Wanneer ze beschenen worden door een duiklamp tonen de zwemplaatjes mooie regenboogachtige kleuren.
Vorm: Een grote transparante ribkwal met
twee bewegelijke lepel-vormige lobben aan weerzijden van het lichaam. Als
de dieren de lobben sluiten en tegen het lichaam aandrukken zijn ze min of meer ovaal, als ze de lobben naar buiten toe bewegen zijn
ze vanaf de zijkant bezien klokvormig. Er zijn acht
rijen met een aaneenschakeling van zwemplaatjes, de zogenaamde ribben: vier korte en vier lange. Tussen de lobben door lopen aan weerszijden tweede
korte ribben. In het bovenste deel van het lichaam boven de centrale holte ligt een evenwichtsorgaantje, de zogenaamde statocyst. Dit orgaantje is tijdens het duiken niet gemakkelijk te zien, maar is op foto’s wel vaak zichtbaar. Het dier heeft twee tentakels die aan één kant franje hebben.
Overig: De Amerikaanse ribkwal is een schadelijke invasieve soort die van oorsprong
niet in onze wateren voor kwam. | | De Amerikaanse ribkwal is een exoot en komt oorspronkelijkede uit estuariene gebieden aan de Atlantische kusten van Noord- en Zuid-Amerika. De soort werd na de introductie in de Zwarte Zee in 1982 waargnomen in de Zee van Azov, de Zee van Marmara, de Egeïsche Zee en in een deel van de oostelijke Middellandse Zee. In 1997 kwam de soort ook massaal voor in de Kaspische Zee. In 2005 werd de Amerikaanse ribkwal in het Grevelingenmeer aangetroffen. Daarna volgde waarnemingen in Oosterschelde en Westerschelde in Zeeland, Waddenzee en Noordzee. Inmiddels is het in het brakke Noordzeekanaal een algemene soort, die zelfs tot in de Amsterdamse grachten is doorgedrongen. | De dieren leven vrij in de waterkolom. Ze bewegen zich sierlijk voort door de zwemplaatjes
in een golfpatroon naar beneden te slaan. De soort is niet kritisch qua
zoutgehalte, temperatuur en waterkwaliteit en komt voor in een
breed scala van kust-habitats. De dieren kunnen zich vooral massaal ontwikkelen
in gebieden met brakke wateren en een hoog niveau aan plankton. De Amerikaanse langlob-ribkwal is hermafrodiet en doet ook aan zelfbevruchting. Dat betekent
dat in theorie één individu zich kan ontwikkelen tot een volledig nieuwe
populatie. Eieren en sperma worden vrij in het water geloosd en bevruchting vindt plaats
in het zeewater.
Schadelijk: Doordat de dieren snel vruchtbaar zijn en enorme
hoeveelheden voortplantingcellen kunnen lozen, zijn ze in staat zich
razendsnel voort te planten. Het zijn zeer effectieve planktoneters, in staat grote hoeveelheden plankton, larven, viseieren en sperma te verorberen en per dag tien keer het eigen lichaamsgewicht weg te vangen. Hele ecosystemen kunnen daardoor ernstig worden verstoord. Op diverse plaatsen in de wereld heeft de komst van Amerikaanse ribkwal grote nadelige gevolgen gehad voor de visstand en de visserij. Gezien de dramatische gevolgen van de introductie van de Amerikaanse ribkwal voor het ecosysteem en de visserij in de Zwarte en Kaspische Zee is het gewenst in Nederland de effecten van het voorkomen van deze ribkwal te volgen. De Waddenzee, de Zeeuwse zeearmen en de nabije kustzone zijn zeer belangrijke kraamkamers voor schol en tong, vissoorten die voor de Nederlandse visserij van levensbelang zijn. Deze wateren zijn voor een groot deel ook belangrijke en kwetsbare natuurgebieden. Tot nu toe zijn geen ingrijpende gevolgen waargenomen.
In tegenstelling tot de Amerikaanse ribkwal is de van oorsprong in de Noordelijk Noordzee voorkomende Kortlob-ribkwal Bolinopsis infundibulum zeer onschuldig. Dit dier vangt geen grote hoeveelheden plankton weg. | Vanaf het voorjaar tot laat in de zomer kan de Amerikaanse ribkwal in grote aantallen voorkomen. | 106401 | Nederland | Zoutwater|Brakwater | MOO |
Kortlob-ribkwal
Bolinopsis infundibulum

|
Kortlob-ribkwal
Bolinopsis infundibulum
Ribkwal. Mariene soort. Tot 15 cm grote transparante ribkwal met
klokvormig variabel lichaam en vier korte en vier lange ribben met
zwemplaatjes. Bovenkant stomp, puntvormig. Mond omgeven door twee grote
maar korte afgeronde lobben, die tot ongeveer halverwege het lichaam komen. Twee
kleine tentakels met franjes. Lijkt sterk op de algemene exotische
Amerikaanse langlob-ribkwal Mnemiopsis leidyi.
Item 1 of 0
| Kortlob-ribkwal | Bolinopsis infundibulum | | Ribkwal. Mariene soort. Tot 15 cm grote transparante ribkwal met
klokvormig variabel lichaam en vier korte en vier lange ribben met
zwemplaatjes. Bovenkant stomp, puntvormig. Mond omgeven door twee grote
maar korte afgeronde lobben, die tot ongeveer halverwege het lichaam komen. Twee
kleine tentakels met franjes. Lijkt sterk op de algemene exotische
Amerikaanse langlob-ribkwal Mnemiopsis leidyi. | Afmetingen: De Korlob-ribkwal kan een lengte bereiken van 15 cm.
Kleur: De dieren zijn vrijwel volledig transparant. Heel soms kunnen de
dieren wat minder transparant zijn en licht melkachtig wit. Bij aanraking
kunnen de dieren fluorescerend oplichten. De enige pigmentatie is te
vinden in een zwarte lange dunne lijn langs de lobben. Op de foto zijn
deze lijnen te zien. Deze lijnen zijn een belangrijk
determinatiekenmerk, want de Amerikaanse langlob-ribkwal heeft deze
lijnen niet. Als de dieren 's nachts met een duiklamp worden beschenen, vertonen de rijen met zwemplaatjes regenboogachtige
kleuren.
Vorm: Grote transparante ribkwal met een min of meer
klokvormig lichaam. Door het flexibele weefsel is de vorm sterk
variabel. De
bovenkant heeft een stompe puntvorm. De mond bevindt zich aan de onderkant van het dier en is omgeven door twee grote
afgeronde lobben, die tot ongeveer halverwege zijn lichaam komen. De
dieren hebben vier korte en vier lange ribben met zwemplaatjes. De lange
ribben lopen evenwijdig aan elkaar over de lobben heen. De korte ribben
lopen evenwijdig aanelkaar tussen de lobben. Langs het lichaam bevinden
zich twee kleine tentakels met franjes. | | De Kortlob-ribkwal leeft in de Noordelijk Noordzee en is in onze wateren alleen met zekerheid gezien in 2002 in de Waddenzee. De kans dat deze noordelijk soort massaal oprukt naar het zuiden en zich in onze streken zal vestigen is gezien de klimaatontwikkelingen niet waarschijnlijk. De soort is veel zeldzamer dan de sterk gelijkende Amerikaanse langlob-ribkwal Mnemiopsis leidyi die
in onze
wateren vanaf 2006 in grote dichtheden kan voorkomen. | Net als andere ribkwallen, leeft de Kortlobribkwal in de waterkolom en
leiden ze dus een pelagisch leven. De dieren zijn voor hun verplaatsing
in belangrijke mate afhankelijk van de stromingen. Met hun
zwemplaatjes kunnen ze zich wel behendig wenden en de hoogte in
de waterkolom bepalen. De Kortlob-ribkwal is zeer broos (veel brozer dan
de Amerikaanse langlob-ribkwal). Wanneer ze uit het water worden gehaald
of op het strand aanspoelen, breekt de tere huid vrijwel
onmiddellijk. De Korlob-ribkwal is in de Noordelijk Noordzee vooral een voorjaarssoort. | De Korlob-ribkwal is in de Noordelijk Noordzee vooral een voorjaarssoort. | 106393 | Nederland | Zoutwater | MOO |
Meloenkwal
Beroe cucumis

|
Meloenkwal
Beroe cucumis
Langwerpig, wat bolle ribkwal zonder lobben of tentakels. Aan de onderkant zit de brede mondopening. De 8 rijen trilhaarplaatjes lopen vanaf de top tot ongeveer 3/4 van het lichaam. Maximaal 15 cm.
Item 1 of 0
| Meloenkwal | Beroe cucumis | | Langwerpig, wat bolle ribkwal zonder lobben of tentakels. Aan de onderkant zit de brede mondopening. De 8 rijen trilhaarplaatjes lopen vanaf de top tot ongeveer 3/4 van het lichaam. Maximaal 15 cm. | Afmeting: Lengte tot 15 cm, in Nederland tot 8 cm.
Kleur: Een beetje melkachtig met vage hoekige vormen van het spijsverteringskanaal. Volwassenen exemplaren kunnen paarsachtig zijn.
Vorm: Langwerpig, iets bol, aan onderzijde afgeplat.
Aanhangsels: Geen | | De meloenkwal is een noordelijke soort die niet vaak voorkomt in onze wateren. Komt het meest voor in de zomermaanden. Noordzee. | De meloenkwal voedt zich voornamelijk met de kortlob-ribkwal. | | 106358 | Nederland | Zoutwater | MOO |
Slank meloenkwalletje
Beroe gracilis

|
Slank meloenkwalletje
Beroe gracilis
Ribkwal. Langwerpig ribkwalletje zonder lobben of tentakels. Aan de onderkant zit de brede mondopening. De 8 rijen trilhaarplaatjes lopen vanaf de top tot ongeveer 2/3 van het lichaam. Maximaal 3 cm lang. Soms zijn zeedruifjes in de lichaamsholte te zien.
Item 1 of 0
| Slank meloenkwalletje | Beroe gracilis | | Ribkwal. Langwerpig ribkwalletje zonder lobben of tentakels. Aan de onderkant zit de brede mondopening. De 8 rijen trilhaarplaatjes lopen vanaf de top tot ongeveer 2/3 van het lichaam. Maximaal 3 cm lang. Soms zijn zeedruifjes in de lichaamsholte te zien. | Afmeting: Lengte tot 3 cm
Kleur: Semitransparant, een beetje melkachtig wit.
Vorm: Langwerpig, aan onderzijde afgeplat.
Aanhangsels: Geen | | Slanke meloenkwalletjes zijn algemeen langs onze kust van Zeeland tot in de Waddenzee en in de Noorzee. Komt in grootste aantallen voor in de zomer. | Meloenkwalletjes komen het hele jaar voor. Ze voeden zich met zeedruifjes. | | 106361 | Nederland | Zoutwater | MOO |
Zeedruif
Pleurobrachia pileus

|
Zeedruif
Pleurobrachia pileus
Ribkwal. Rond tot ovaal lichaam, lengte 2-3 cm. Doorzichtig: het zeer simpele, witte, oranje of kleurloze darmkanaal is goed zichtbaar; mond onderaan. Acht rijen zwemplaatjes, die bestaan uit met elkaar verkleefde trilharen, lopen van de top tot bijna onderaan het dier. De ritmische zwembewegingen van deze trilhaarplaatjes geeft bij opvallend licht het effect van een bewegende regenboog. De geleilaag onder de opperhuid kan onder bepaalde omstandigheden oplichten (iriseren). Vangt kleine prooidieren met twee zeer lange geveerde tentakels, die boven op het lichaam uit inwendige kokertjes ontspringen.
Item 1 of 0
| Zeedruif | Pleurobrachia pileus | | Ribkwal. Rond tot ovaal lichaam, lengte 2-3 cm. Doorzichtig: het zeer simpele, witte, oranje of kleurloze darmkanaal is goed zichtbaar; mond onderaan. Acht rijen zwemplaatjes, die bestaan uit met elkaar verkleefde trilharen, lopen van de top tot bijna onderaan het dier. De ritmische zwembewegingen van deze trilhaarplaatjes geeft bij opvallend licht het effect van een bewegende regenboog. De geleilaag onder de opperhuid kan onder bepaalde omstandigheden oplichten (iriseren). Vangt kleine prooidieren met twee zeer lange geveerde tentakels, die boven op het lichaam uit inwendige kokertjes ontspringen. | | | Leefgebied ondiep water, vaak dicht bij de kust, van Zeeland tot de Waddenzee. Zeer algemeen lang de hele kustlijn en in de Noordzee. Bij sommige windrichtingen spoelen ze massaal aan, vooral in het voorjaar. | Voedsel kleine prooien als planktonkreeftjes, viseieren en dergelijke. Voortplanting, de eicellen worden in het water bevrucht; uit de eieren komen in het voorjaar kleine ribkwalletjes. | | 106386 | Nederland | Zoutwater | MOO |