Zoekbeeld:

Grote langgerekt-ovale golvende platworm. Meestal ca 8 cm, tot 12 cm. Kleur beige tot bruinoranje, met lichtere (tot witte) en donkere) paarsbruine) vlekjes.

Kenmerken:

Afmetingen: in Nederlandse wateren ruim 10 cm (tot 15 cm gemeld)
Kleur: De kleur is vrijwel altijd bruin of beige, soms donkerder bruin. Steeds met onregelmatige witte vlekjes. De randen zijn vaak wat lichter tot wit. De onderkant/buik is lichter, bijna witachtig. De verhoogde plooi over het midden is vaak donkerder, bruinachtig.
Vorm: Grote, zeer platte, brede, langgerekt-ovale platworm. Het dorsale oppervlak lijkt geheel glad, maar is bedekt met minuscule trilharen (niet met het blote oog te zien). Over het midden van het lichaam loopt een brede centrale richel gevormd door de slokdarm. De voorrand loopt aan de kopzijde iets naar binnen; het dier heeft hier twee zeer kleine beweeglijke sensorische koptentakels. De soort heeft sterk golvend geplooide randen.
Overig: De dieren kunnen met de trilharen over het substraat glijden, maar ze kunnen zich ook zwemmend verplaatsen door sierlijke golvende bewegingen te maken.
Overig: Op de sierlijke golvende bewegingen is ook de Nederlandse naam gebaseerd (gekozen na een prijsvraag op Nature Today). De plooien en bewegingen doen denken aan die van – de jurk van – een Spaanse flamenco danseres.

Te verwarren met:

Vanwege de afmetingen niet te verwarren met andere inheemse platwormen. Qua vorm is verwarring mogelijk met zeenaaktslakken, die echter meestal kieuwen op de rug hebben, een duidelijke kop met rhinoforen (reuksprieten) en een dikker lichaam dat zich bij aanraking samentrekt en nog steviger wordt.

Areaal en verspreiding:

Het verspreidingsgebied van Pseudoceros maximum omvat de Middellandse Zee en oostelijke Atlantische Oceaan. Oorspronkelijk beschreven van Napels.  Het is echter allesbehalve zeker dat dit de juiste wetenschappelijke naam van deze soort is. Het zou ook kunnen gaan om een exoot uit een heel andere gebied. Gedacht wordt aan een soort uit het genus Phrikoceros. In Nederland werden de dieren voor het eerst door duikers waargenomen in de zomer van 2023 in de Oosterschelde bij de Zeelandbrug op wat grotere diepte. Daarna nam het aantal waarnemingen vrij snel toe. Inmiddels ook veel ondieper aangetroffen bij het stenen keren bij laagwater in het litoraal.

Habitat en ecologie:

Leeft vanaf het litoraal tot een diepte van enkele tientallen meters. Zowel op rotsen als op zandbodems en onder stenen. De Flamenco-platworm voedt zich hoogstwaarschijnlijk met mosdiertjes en andere kleine dieren. Ook zakpijpen lijken te worden gegeten. Om te eten stulpt het dier een deel van zijn farynx uit, waarbij zich een proboscis vormt die slijm afscheidt en het mogelijk maakt de prooi op te zuigen. Er is slechts één (mond-)opening die ook als anale opening dient. De dieren zijn hermafrodiet. Omdat bij platwormen een vaginale holte ontbreekt, is er hypodermische inseminatie via een mannelijke stilet, een harde stekel die overal in het lichaam kan worden ingebracht. De zaadcellen migreren vervolgens door het lichaam op zoek naar eieren. Bevruchte eieren worden direct op het substraat afgezet. Na verwonding is het regeneratievermogen zo groot dat uit een eenvoudig stukje lichaam een heel nieuw individu kan worden gereconstitueerd.

Trends:

Voor het eerst gemeld van nabij de Zeelandbrug in augustus 2023 door Ferry Stam, Marleen Piessens en Martine Willems. In dezelfde periode ook op andere duikplaatsen aantroffen, zoals bij Wemeldinge, Plompe Toren en Putti's Place. Filmbeelden zijn o.a. gemaakt door Marco Vinke op 22 augustus bij de Zeelandbrug. Waarnemingen zijn aanvankelijk vooral gedaan op relatief grotere diepte, tussen 14 en 20 meter. LAter werden ook bij het stenen keren in het litoraal dieren gevonden. Inmiddels (mei 2024) is dit op meerdere plaasten in de Oosterschelde al een relatief algemene soort geworden. In het Grevelingenmeer heeft de soort zich eveneens gevestigd, evenals in de open Noordzee (gevonden op meerdere wrakken).

Literatuur:

Bruyne, R.H. de, B. Oonk en I. van Lente, 2023. Imposante opkomende platworm zoekt naam. Natuurbericht Stichting ANEMOON op Nature Today. 30-AUG-2023.
Bruyne, R.H. de, A.W. Gmelig Meyling & B. Oonk, 2023. Brainstormen over platwormen. Natuurbericht Stichting ANEMOON op Nature Today. 15-OKT-2023.

Auteurs:

I. van Lente & R.H. de Bruyne, april 2024

Gebied:

Nederland

Biotoop:

Zoutwater

Project:

MOO, LIMP