Echte zoetwaterspons

Soorten

Huidige artikelen | Archieven | Zoek

Ephydatia fluviatilis

(Linnaeus, 1759)

Foto: Silvia Waajen

Zoekbeeld

Spons uit zoet en licht-brak water. Korstvormende soort. Bedekking tot meerdere cm². Groen in ondiep water door symbiotische algen, in dieper water geelwit of bruinroze.

Te verwarren met

Nederland telt vijf soorten zoetwatersponzen. Twee soorten zijn algemeen: Spongilla lacustris en Ephydatia fluviatilis. Een zekere determinatie is echter alleen mogelijk door de skeletnaalden, of de overwinteringsbolletjes (gemmulae) onder een microscoop te bekijken.

Een indirecte manier om Ephydatia te identificeren is de habitat: alle op zeeklei liggende zoete of zwak brakke wateren in Noord- en Zuid-Holland, Zeeland, Friesland en Groningen hebben alleen E. fluviatilis, kennelijk vanwege het kleine beetje zout dat de bodem bevat.

Kenmerken

Afmetingen: Korstvormende sponzen kunnen een oppervlakte van meerdere cm² bedekken, vertakte sponzen kunnen wel een meter lang worden.
Kleur: In dieper water zijn sponzen wit, geel, roze of bruin. In ondieper water kunnen ze ook groen gekleurd zijn door symbiotische algen.
Spicula: Lange dubbelpuntige naalden, 180-550um. Ook kleine (25 um) haltertjes waarvan in de praktijk de uiteinden als rafelige rondjes te zien zijn (zie foto's).

Habitat en ecologie

Sponzen komen zowel in stromende als stilstaande wateren voor. Ze kunnen ook op grotere diepten voorkomen. Zelfs onder de stenen zijn nog sponzen te vinden. Ze kunnen ook hangend voorkomen en vormen dan vertakte, gewei-achtige structuren. In stromende wateren blijven de sponzen compacter en vormen zelden geweivormige uitlopers. De Echte zoetwaterspons is te vinden op alle niet te zachte substraten in zoet water. Zelfs op waterplanten.

Areaal en verspreiding

Europa, Canada. In alle stilstaande en vooral zacht stromende zoete wateren.

Seizoenspatronen

Zoetwatersponzen kunnen het hele jaar gevonden worden, maar in de winter vormen veel sponzen gemmulae.

Nadere informatie

Aan het eind van de zomer, in herfst en winter vormen veel sponzen overwinteringsballetjes (gemmulae). Gemmulae van deze zoetwaterspons zijn gelig van kleur en hebben een doorsnede van enkele mm, maar omdat ze met velen bij elkaar zitten op de plaats waar in de zomer de spons gestaan heeft, zijn ze toch relatief makelijk te vinden. Zodra de watertemperatuur omhoog gaat groeien de gemmulae uit tot nieuwe sponzen. Niet alle sponzen vormen gemmulae.

Rob van Soest -> (citaat uit e-mail) "Voor definitieve identificatie zijn gemmulae nodig, die zijn er zo aan het eind van de zomer en herfst en winter. Een indirecte manier om Ephydatia te identificeren is de habitat: alle op zeeklei liggende wateren in Noord- en Zuid-Holland, Zeeland, Friesland en Groningen hebben voorzover bemonsterd alleen E. fluviatilis, kennelijk vanwege het kleine beetje zout dat de bodem bevat". (einde citaat)

Literatuur

- Van Soest, R.W.M., 1976. De Nederlandse mariene en zoetwatersponzen – Porifera-. Wetenschappelijke Mededelingen KNNV 115, 36 p.

- Van Soest, R.W.M., 1977. Marine and Fresh water sponges (Porifera) of the Netherlands. Zoologische Mededelingen 50 (16): 261-273.

- Van Soest, R.W.M., 2014. Sponzen. In F. van der Burgt (Ed.): Zeeboek, p 45-52. Jeugdbonduitgeverij & KNNV, ‘s Graveland.

- Van Soest, R. (2015). Ephydatia fluviatilis (Linnaeus, 1759). In: Van Soest, R.W.M; Boury-Esnault, N.; Hooper, J.N.A.; Rützler, K.; de Voogd, N.J.; Alvarez de Glasby, B.; Hajdu, E.; Pisera, A.B.; Manconi, R.; Schoenberg, C.; Janussen, D.; Tabachnick, K.R., Klautau, M.; Picton, B.; Kelly, M.; Vacelet, J.; Dohrmann, M.; Díaz, M.-C.; Cárdenas, P. (2015) World Porifera database. Accessed through: World Register of Marine Species at http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=167144 on 2016-02-10